قطع پا در افراد دیابتی یا امپوتاسیون یکی از جدیترین عوارض بیماری دیابت به حساب میآید و معمولا زمانی رخ میدهد که زخمهای کوچک یا مشکلات ساده پا به موقع درمان نشوند. خبر خوب این است که بیشتر این موارد قابل پیشگیری هستند و با رعایت اصول مراقبتی و آشنایی با روشهای جلوگیری از قطع پای دیابتی میتوان جلوی بسیاری از عفونتها، زخمهای مزمن و حتی خطر قطع عضو را گرفت. شناخت این روشها و عمل به آنها نه تنها کیفیت زندگی بیماران دیابتی را بالا میبرد، بلکه از مشکلات پرهزینه و سخت آینده نیز جلوگیری میکند. با توجه میزان اهمیت شناخت این موارد، با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید تا بتوانید هر آنچه که باید درباره نحوه پیشگیری از قطع عضو در افراد دیابتی بدانید را مطالعه نمایید.
چرا پای افراد دیابتی در معرض خطر قطع عضو قرار میگیرد؟
کنترل قند خون و شناخت عوارض احتمالی بیماری دیابت، اهمیت بسیار زیادی دارد. پای افراد دیابتی در اغلب موارد در خطر آسیبهای متعدد مانند کاهش خونرسانی، زخمهای مزمن و نوروپاتی و در پی آن، از بین رفتن حس لامسه یا درد در آن میباشد. به همین دلیل در صورت عدم کنترل میزان قند خون، گردش خون در بدن، به ویژه پاها، مختل شده و اعصاب محیطی آسیب میبینند. در نتیجه حتی اگر آسیب یا زخمهای کوچکی بر روی پاها ایجاد شود، فرد به موقع آن را احساس نکرده و به دلیل عدم خونرسانی مناسبی، زخمها به خوبی ترمیم نمیشوند. به این ترتیب مشکلات جدی و خطرناکی برای فرد ایجاد شده و در صورت عدم درمان به موقع آنها، به قطع عضو منجر میشود. از دلایل اصلی و مهم قرار گرفتن در معرض قطع عضو در افراد دیابتی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- نوروپاتی دیابتی (آسیب عصبی)
- کاهش گردش خون (بیماری عروقی محیطی)
- افزایش احتمال عفونت
- ترمیم ضعیف بافتها
- فشار و آسیبهای مکرر
آشنایی با روشهای جلوگیری از قطع پای دیابتی
همانطور که گفتیم، قطع پای دیابتی معمولا نتیجه زخمهای ناشی از آسیب عصبی، کاهش جریان خون و عدم درمان عفونت است. با توجه به این موضوع، برای پیشگیری از چنین مشکلی، باید اقداماتی انجام داد که میزان قند خون کنترل شده و به خوبی از پاها مراقبت شود تا از بروز زخم پای دیابتی جلوگیری شود. در ادامه این روشهای پیشگیرانه را برای شما توضیح میدهیم.
1. کنترل میزان قند خون
عدم کنترل میزان قند خون و بالا رفتن مقدار آن، با آسیب به اعصاب و رگهای خونی همراه بوده و زمینه را برای بروز عفونتهای گسترده فراهم میکند. همچنین روند بهبود زخمها را نیز کند کرده و میتواند یک زخم کوچک و ساده را به یک زخم عمیق و خطرناک تبدیل کند. برای کنترل میزان قند خون و پیشگیری از بروز چنین مشکلاتی، باید داروها یا دوز انسولین تجویز شده را به صورت دقیق مصرف نموده و رژیم غذایی مناسبی داشته باشید. علاوه بر این، میزان قند خون را به طور مرتب اندازهگیری نمایید تا در صورت پایین نیامدن قند خون، با پزشک مشورت کرده و دوز داروها را تنظیم نمایید.
2. معاینات منظم پا توسط پزشک
با معاینه حرفهای پا توسط پزشک، میتوان زخمها را سریعتر تشخیص داد و اقدام به درمان آنها نمود. بدین صورت از بروز عفونت و آسیبهای متعدد جلوگیری شده و خطر بروز زخمهای مزمن کاهش پیدا میکند. بهتر است حداقل سالی یکبار، یا هر 3 تا 6 ماه برای بیماران پرخطر، پزشک متخصص یا متخصص زخم، پای شما را بررسی نماید.
3. مراقبت روزانه از پا
پاهای دیابتی به دلیل کاهش حس درد و ضعف گردش خون، بیشتر در معرض آسیب هستند و در صورت بروز زخمهای هر چند کوچک و عدم درمان آنها، ممکن است عوارض خطرناکی ایجاد شود. برای مراقبت از پاها و پیشگیری از بروز زخمهای مزمن و عفونی، میتوانید از روشهای زیر بهرهمند شوید:
- پاها را روزانه با آب ولرم شستشو دهید و بین انگشتان را خشک کنید.
- از کرم مرطوبکننده برای جلوگیری از خشکی و ترک پوست استفاده کنید.
- هر روز پاها را برای زخم، قرمزی، تاول، کبودی یا تغییر رنگ بررسی کنید.
4. کوتاه و مرتب نگه داشتن ناخنها
ناخنهای بلند یا نامرتب میتوانند باعث فرو رفتن در گوشت پا یا ایجاد زخم شوند. به همین دلیل، ناخنها را صاف و کوتاه نگه دارید و گوشههای آنها را به آرامی با سوهان صاف کنید. در صورت وجود هرگونه قارچ یا مشکل در ناخنها، از پزشک کمک بگیرید.
5. انتخاب کفش و جوراب مناسب
استفاده از کفش نامناسب میتواند باعث وارد شدن فشار یا تغییر شکل در پاها، و یا بروز تاول و زخم شود. بهترین کار برای جلوگیری از چنین مشکلاتی، استفاده از کفشهای مخصوص افراد دیابتی، و یا کفشهای نرم و مناسب اندازه پا است تا از وارد شدن فشار روی انگشتان یا پاشنه جلوگیری شود. همچنین پوشیدن جوراب تمیز و خشک و ترجیحا بدون درز داخلی نیز میتواند اصطکاک پاها را کاهش دهد.
6. جلوگیری از آسیبهای جزئی
بروز حتی آسیبهای کوچک در پای افراد مبتلا به دیابت نیز میتواند تبدیل به زخمهای مزمن و خطرناک شوند. از رفتن روی سطوح داغ، اشیا تیز یا پا برهنه راه رفتن خودداری کرده و از بریدن یا کندن پینه و میخچه بدون نظر پزشک اجتناب کنید.
7. درمان به موقع زخمها و عفونتها
زخمها و عفونتهای کنترل نشده در افراد دیابتی، میتوانند به سرعت پیشرفت کرده و خطر قطع عضو را افزایش میدهند. به همین دلیل بهتر استک
- هر زخمی، حتی کوچک را به سرعت پاکسازی و پانسمان کنید.
- در صورت نشانه عفونت، به پزشک مراجعه کرده و درمانهای لازم را انجام دهید.
8. بررسی جریان خون و وضعیت عروق
همانطور که گفتیم، یکی از دلایل بروز زخم پای دیابتی، جریان خون ضعیف است که میتواند کند شدن بهبود زخمها و افزایش خطر عفونت را نیز به همراه داشته باشد. برای پیشگیری از این مشکل، در صورت مشاهده سردی پا، تغییر رنگ، درد یا تورم، به پزشک مراجعه کرده و رگهای پاها را مورد بررسی قرار دهید. داشتن فعالیت بدنی مناسب، بهرهمندی از درمان دارویی و یا استفاده از اقدامات تخصصی مانند فیزیوتراپی و درمانهای عروقی میتواند گردش خون را بهبود دهد.
9. سبک زندگی سالم
مصرف سیگار، الکل و داشتن رژیم غذایی ناسالم روند آسیب به عروق و اعصاب را تشدید میکنند و بر گردش خون در بدن تاثیرگذار هستند. همچنین میتوانند زمینه ساز بروز عفونت در زخمها شوند. برای پیشگیری از بروز چنین مشکلاتی:
- از مصرف سیگار و الکل خودداری کنید.
- فعالیت بدنی منظم و سبک ورزش مناسب برای بهبود گردش خون انجام دهید.
- رژیم غذایی متعادل داشته، مصرف قند و چربیهای مضر را کاهش داده و مصرف سبزیجات و پروتئین سالم را افزایش دهید.
آیا تمام افراد دیابتی در معرض خطر قطع عضو قرار دارند؟
خیر، تمام افراد دیابتی الزاما در معرض خطر قطع عضو نیستند؛ اما برای همه افراد ریسک بیشتری نسبت به افراد عادی وجود دارد. شدت میزان خطر قطع عضو در افراد دیابتی به عوامل زیر بستگی دارد:
- کنترل یا عدم کنترل قند خون
- مدت زمان ابتلا به دیابت
- وجود نوروپاتی یا بیماری عروقی
- سابقه زخم یا عفونت پا
- سبک زندگی
میتوان گفت که افراد دیابتی که مراقبت منظمی دارند، قند خون خود را کنترل کرده و معاینات دورهای انجام میدهند، معمولا در معرض خطر جدی قطع عوض قرار نمیگیرند.
جینا کلینیک، بهترین مرکز درمان زخم پای دیابتی در تهران
جینا کلینیک یکی از مراکز تخصصی و پیشرفته درمان زخمهای مزمن در تهران است که با استفاده از جدیدترین روشهای درمانی دنیا مانند پانسمانهای نوین، اوزون تراپی، پلاسماتراپی و لیزر درمانی، به ترمیم سریعتر زخمهایی مانند زخم پای دیابتی و پیشگیری از عوارضی همچون عفونت یا قطع عضو کمک میکند. در جینا کلینیک، تیمی از پزشکان متخصص، پرستاران آموزشدیده و کارشناسان زخم در کنار یکدیگر کار میکنند تا بهترین نتیجه درمانی برای بیماران فراهم شود. علاوه بر خدمات حضوری، این مرکز امکان درمان زخم دیابتی در منزل و آموزش به بیماران و خانوادههای آنها را نیز فراهم کرده است.
آنچه جینا کلینیک را متمایز میکند، ترکیب تخصص پزشکی با تکنولوژیهای نوین و توجه ویژه به نیازهای هر بیمار است. هدف این مرکز، نه تنها درمان زخم، بلکه پیشگیری از پیشرفت بیماری و حفظ سلامت پاهای بیماران دیابتی میباشد. شما میتوانید برای کسب اطلاعات بیشتر و یا ثبت درخواست خود، با شمارههای درج شده در سایت تماس بگیرید.
علائم هشدار دهنده زخم پای دیابتی که نباید نادیده گرفته شوند:
زخم پای دیابتی در مراحل اولیه ممکن است ساده به نظر برسد، اما اگر به آن توجه نشده و یا به موقع درمان نشود، میتواند به عفونتهای جدی و حتی خطر قطع عضو منجر شود. بنابراین، شناخت و توجه به علائم هشداردهنده اهمیت بسیاری دارد. در ادامه مهمترین نشانههای این عارضه خطرناک که نباید نادیده گرفته شوند را بیان میکنیم.
- قرمزی یا تغییر رنگ پوست پا (تیره یا کبود شدن ناحیه)
- تورم غیرعادی در انگشتان یا کف پا
- گرمی یا سردی غیرطبیعی در ناحیه پا
- وجود زخم، تاول یا ترکهای پوستی که دیر بهبود مییابند
- ترشح مایع، چرک یا بوی ناخوشایند از زخم
- درد، بیحسی یا مورمور شدن پا
- ایجاد پوسته یا سیاهی پوست (علامت شروع نکروز)
- عفونتهای مکرر یا زخمهایی که دوباره باز میشوند
در صورت مشاهده هر یک از این نشانهها، هرچه سریعتر به پزشک یا مرکز تخصصی درمان زخم مانند جینا کلینیک مراجعه نموده و از پیشرفت این زخمها جلوگیری نمایید.