آشنایی با تشک‌های مواج برای جلوگیری از زخم بستر

اگر یکی از عزیزانتان به دلیل بیماری، جراحی یا کهولت سن مدت زیادی در بستر استراحت می‌کند، احتمال بروز زخم بستر یکی از نگرانی‌های جدی شما خواهد بود. این نوع زخم‌ها می‌توانند به سرعت پیشرفت کرده و روند درمان را سخت و پرهزینه کنند. در چنین شرایطی، استفاده از تجهیزات پیشگیرانه، نقش بسیار مهمی دارد. یکی از موثرترین راهکارها، بهره‌گیری از تشک‌های طبی مخصوص است. در این مطلب با آشنایی با تشک‌های مواج برای جلوگیری از زخم بستر همراه شما هستیم تا بررسی کنیم این تشک‌ها چگونه کار می‌کنند، چه انواعی دارند و چطور می‌توانند از بروز آسیب‌های پوستی جلوگیری کنند. اگر به سلامت بیمار خود اهمیت می‌دهید، این راهنمای کاربردی را از دست ندهید.

تشک مواج چیست؟

تشک مواج که آن را با نام تشک ضد زخم بستر نیز می‌شناسند، نوعی تشک طبی است که برای پیشگیری یا درمان سریع زخم بستر در بیماران کم‌تحرک یا بستری طولانی مدت استفاده می‌شود. این تشک معمولا از سلول‌های هوا یا فوم ساخته می‌شود که با اتصال به یک پمپ مخصوص، هوای درون این سلول‌ها را به صورت متناوب در بخش‌های مختلف تشک به جریان در می‌آورد. هدف اصلی طراحی و استفاده از این تشک، کاهش فشار مداوم روی نقاط حساس بدن مانند کمر، لگن، پاشنه و شانه‌ها می‌باشد.

این تشک به صورت منظم موج‌هایی از هوا را ایجاد می‌کند تا با تغییر مداوم سطح تماس بدن با تشک، از وارد شدن فشار بیش از حد به یک ناحیه مشخص و کاهش جریان خون در این نقطه، علاوه بر بهبود جریان خونرسانی در بافت‌ها، از بروز زخم بستر تا حد زیادی کاهش پیدا کند. این تشک‌ها معمولا در بیمارستان‌ها، خانه‌های سالمندان و مراقبت‌های خانگی برای بیماران دچار فلج جسمی، سالمندان و یا افرادی که به دلیل بیماری قادر به جابجایی نیستند، استفاده می‌شوند.

آشنایی با انواع تشک‌های مواج موجود در بازار

تشک‌های مواج می‌توانند طراحی و تکنولوژی متفاوتی با یکدیگر داشته باشند که همین امر موجب می‌شود مدل‌های مختلفی از تشک مواج در بازار وجود داشته باشند که هر کدام از آن‌ها کاربرد و ویژگی‌‎های خاص خود را دارند. در ادامه انواع این تشک را به شما معرفی می‌کنیم.

1. تشک مواج سلولی (Cell Type Air Mattress)

این تشک از چندین ردیف لوله هوایی (سلول‌های استوانه‌ای شکل) ساخته شده است که به صورت یک در میان پر از باد و خالی می‌شوند. این عملکرد فشار مداوم بر روی یک نقطه از بدن را کاهش می‌دهد. از مزایای این تشک مواج می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• توزیع فشار بسیار موثر در کل سطح بدن
• مناسب برای بیماران سنگین وزن (حتی بالای 120 کیلوگرم)
• قابلیت تنظیم فشار باد بر اساس وزن بیمار
• مناسب برای پیشگیری و حتی درمان زخم بسترهای درجه 1 تا 3

همچنین این تشک می‌توان معایبی داشته باشد که شامل موارد زیر می‌شوند:

• قیمت بالاتر نسبت به مدل‌های ساده‌تر
• نیاز به منبع برق دائم برای پمپ

کاربردهای تشک مواج سلولی

• بیماران بستری برای مدت زمان طولانی
• افراد دارای زخم بستر فعال
• بیماران ناتوان یا کم‌تحرک در منزل یا بیمارستان

2. تشک مواج تخم مرغی (Bubble Type or Egg Crate)

سطح این تشک برآمدگی‌هایی دارد که مشابه شانه تخم مرغ است. این برآمدگی‌ها می‌توانند فشار را به طور یکنواخت توزیع کنند و تهویه را بهبود ببخشند. البته باید در نظر داشته باشید که طبق مطالعات اخیر استفاده از تشک مواج تخم مرغی توصیه نمی‌شود؛ زیرا توزیع فشار آن به صورت نامتناسب بوده و بهتر است از تشک مواج سلولی استفاده شود. مزایای این تشک شامل موارد زیر می‌شوند:

• قیمت اقتصادی
• وزن کم و جابه‌جایی آسان
• مناسب برای پیشگیری از زخم بستر
• صدای پمپ کم در اغلب مدل‌ها

از معایب این تشک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عمر کوتاه‌تر نسبت به مدل‌های سلولی
• مناسب بیماران سبک‌وزن یا با زخم خفیف
• تاثیر محدود در بیماران با زخم‌های پیشرفته

کاربردهای تشک مواج تخم مرغی

• بیماران در معرض خطر زخم بستر
• افراد با بستری کوتاه مدت
• سالمندان با تحرک کم

3. تشک مواج فومی (Foam Mattress)

درون این تشک یک تکه فوم با تراکم بالا به صورت طبی قرار داده شده است تا شکل بدن را به خود گرفته و فشار را کاهش دهد. این تشک مزایای مختلفی دارد که شامل موارد زیر می‌شوند:

• بدون نیاز به برق یا پمپ
• کاملا بی‌صدا
• راحتی بالا هنگام خواب
• سبک و قابل حمل

همچنین این نوع تشک مواج معایبی نیز دارد که شامل موارد زیر می‌شوند:

• قابلیت جابه‌جایی یا تغییر فشار ندارد
• مناسب برای پیشگیری یا موارد خفیف
• در درمان زخم‌های فعال، کارایی کمتری دارد

کاربردهای تشک مواج فومی

• افراد با تحرک محدود
• بیماران مسن با ریسک زخم بستر خفیف
• استفاده در مراکز مراقبتی

4. تشک مواج دیجیتال یا هوشمند (Digital Alternating Pressure Mattress)

پمپ این نوع تشک‌ها دیجیتال و پیشرفته بود و قابلیت تنظیم فشار، زمان‌بندی چرخه‌ها و در بعضی موارد کنترل خودکار بر اساس وزن و وضعیت بیمار را دارد. این تشک بسیار کارآمد بوده و مزایای آن شامل موارد زیر می‌شوند:

• تنظیم دقیق فشار برای هر بخش از بدن
• مناسب برای بیماران با زخم بستر شدید یا مزمن
• بعضی مدل‌ها دارای حسگر فشار، هشدار خطا، یا کنترل رطوبت هستند
• بهترین گزینه برای بیماران ICU یا مراقبت ویژه

علاوه بر این مزایا، این تشک می‌تواند معایبی نیز داشته باشد که شامل موارد زیر می‌شوند:

• قیمت بالا
• نیازمند تنظیمات دقیق و برق دائمی
• معمولا وزن زیادتری نسبت به مدل‌های ساده‌تر دارند

کاربردهای تشک مواج دیجیتال

• بیماران کاملا ناتوان یا دچار فلج جسمی
• زخم‌های باز یا عمیق
• مراکز درمانی تخصصی

5. تشک مواج با پمپ بی‌صدا یا کم صدا

در برخی از مدل‌ها که از پمپ برای جابجایی هوا در تشک استفاده می‌شود، پمپ‌ها می‌توانند از فناوری کاهش نویز برخوردار باشند تا هنگام کار صدای بسیار کمی تولید کنند. مزایای استفاده از این تشک‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:

• ایجاد آرامش برای بیمار، به ویژه در شب
• مناسب برای استفاده در اتاق‌خواب یا منزل
• عملکرد مشابه با مدل‌های معمولی ولی بی‌صدا

همچنین معایب این تشک نیز در ادامه بیان شده است:

• کمی گران‌تر از مدل‌های مشابه با پمپ عادی
• ممکن است فشار کمتر یا قابلیت‌های محدودتری داشته باشند

کاربردهای تشک مواج با پمپ بی‌صدا

• بیمارانی که به خواب عمیق نیاز دارند
• افراد حساس به صدا
• استفاده خانگی

تشک مواج چگونه به جلوگیری از زخم بستر کمک می‌کند؟

تشک مواج یکی از موثرترین ابزار پیشگیری از زخم بستر، به ویژه برای بیمارانی است که به دلیل شرایط جسمی یا بیماری، تحرک ندارند و مدت زمان طولانی در بستر هستند. این تشک‌ها با عملکرد خاص خود، چندین نقش کلیدی در جلوگیری از ایجاد زخم‌های فشاری ایفا می‌کنند که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

1. کاهش فشار مداوم روی نقاط حساس بدن

زخم بستر معمولا در نقاطی از بدن مانند پاشنه‌ها، لگن، کمر و پشت شانه‌ها که استخوان‌ها نزدیک به سطح پوست قرار دارند، ایجاد می‌شود که فشار ناشی از خوابیدن طولانی باعث آسیب بافتی می‌شود. تشک‌های مواج با ایجاد موج‌های متناوب هوا، به صورت پیوسته فشار را از یک نقطه برداشته و به نقطه‌ی دیگری منتقل می‌کنند. این تغییر موقعیت از فشار ثابت و طولانی جلوگیری می‌کند.

2. بهبود گردش خون در بافت‌ها

وقتی فشار روی یک نقطه برای مدت طولانی باقی بماند، جریان خون در آن ناحیه کاهش می‌یابد و سلول‌ها دچار کمبود اکسیژن می‌شوند. حرکت مداوم لایه‌های هوایی در تشک مواج باعث تحریک خفیف و افزایش جریان خون موضعی می‌شود که به تغذیه بهتر پوست و جلوگیری از مرگ سلولی کمک می‌کند.

3. کاهش اصطکاک و برش روی پوست

بسیاری از بیماران هنگام جابجایی روی تخت، دچار کشیدگی یا اصطکاک پوستی می‌شوند که این اتفاق نیز زمینه‌ساز زخم بستر است. سطح نرم و منعطف تشک مواج به گونه‌ای طراحی شده که حرکت بدن را بهتر پشتیبانی می‌کند و خطر آسیب مکانیکی به پوست را کاهش می‌دهد.

4. تهویه و کاهش رطوبت پوست

برخی مدل‌های تشک مواج دارای کانال‌های تهویه هستند یا از مواد ضدتعریق ساخته شده‌اند که به جلوگیری از تجمع رطوبت روی پوست کمک می‌کنند. رطوبت بیش از حد، خطر عفونت و تخریب بافت پوست را افزایش می‌دهد، به ویژه در بیماران بی‌اختیار. تشک‌های مواج با این ویژگی، محیطی خشک و سالم برای پوست ایجاد می‌کنند.

5. کاهش نیاز به جابجایی مداوم بیمار توسط پرستار

در بیماران که بستری هستند، معمولا لازم است هر 2 ساعت موقعیت بدن فرد تغییر داده شود تا از زخم بستر جلوگیری شود. تشک‌های مواج با انجام تغییر فشار به‌صورت خودکار، نیاز به جابجایی دستی بیمار را کاهش می‌دهند و فشار کاری مراقبین را کم می‌کنند.

راهنمای انتخاب تشک مواج مناسب

انتخاب یک تشک مواج مناسب برای آنکه از بروز زخم بستر جلوگیری کرده و یا زخم ایجاد شده را درمان کند، نیازمند در نظر گرفتن عوامل متعددی است که به وضعیت بیمار، نوع استفاده و بودجه بستگی دارد. در این بخش به بررسی مهمترین نکات و معیارهایی می‌پردازیم که باید هنگام خرید تشک مواج آن‌ها را درنظر بگیرید.

1. وزن بیمار

وزن بیمار یکی از مهمترین فاکتورها برای انتخاب تشک به شمار می‌رود؛ زیرا باید تشک مورد نظر بتواند فشار بدن را به درستی تحمل کرده و در تمام نقاط بدن پخش کند. به همین دلیل:

• برای بیماران با وزن کمتر از 100 کیلوگرم: تشک‌های تخم مرغی یا فومی
• برای بیماران سنگین وزن (بیش از 120 کیلوگرم): تشک‌های سلولی یا دیجیتال

2. مدت زمان بستری بیمار

اگر بیمار برای مدت زمان کوتاهی بستری شده است، می‌توان یک تشک ساده و مقرون به صرفه نیز تهیه نمود. اما اگر بیمار برای مدت زمان طولانی بی‌تحرک باقی بماند یا زخم بستر داشته باشد، باید از مدل‌های پیشرفته‌تر استفاده کرد. با توجه به این موضوع:

• بستری کوتاه‌مدت: تشک‌های تخم مرغی
• بستری طولانی مدت: تشک‌های سلولی یا دیجیتال

3. مرحله و شدت زخم بستر (در صورت وجود)

• در صورتی که از تشک برای پیشگیری از ابتلا به زخم بستر استفاده می‌شود و یا زخم بستر در مرحله 1 قرار دارد، تشک تخم مرغی یا فومی انتخاب مناسبی هستند.
• اگر تشک قرار است برای زخم‌های پیشرفته‌تر (درجه 2 تا 4) استفاده شود، باید از تشک‌های سلولی یا دیجیتال انتخاب نمود.

4. نوع پمپ و صدای آن

تشک‌های مواج به کمک پمپ هوا کار می‌کنند، به همین دلیل اگر بیمار خواب سبک و حساسی داشته باشد یا در محیط خانه نگهداری شود، باید تشکی انتخاب نمود که بی‌صدا بوده یا صدای کمتری تولید کند.

5. ابعاد و اندازه تشک

ابعاد تشک مورد نظر باید با تخت بیمارستانی یا تخت خانگی بیمار تناسب داشته باشد. اکثر تشک‌های مواج استاندارد، برای تخت‌های یک‌نفره طراحی شده‌اند و بهتر است پیش از خرید تخت را اندازه‌گیری نمایید.

6. جنس رویه و قابلیت شستشو داشتن

جنس رویه تشک مواج باید ضد آب، ضد حساسیت و قابل شستشو باشد. این موضوع در کنترل بهداشت و جلوگیری از بروز عفونت‌های پوستی اهمیت بسیار زیادی دارد.

7. قابلیت تنظیم فشار دستی یا اتوماتیک

برخی از مدل‌های پیشرفته این تشک، قابلیت تنظیم فشار بر اساس وزن موجود یا شرایط بیمار را ندارند. این ویژگی کمک می‌کند که بیماران با زخم شدید یا نوسان وزن بتوانند به راحتی از این تشک استفاده کنند.

8. قیمت و بودجه مورد نظر

تشک‌های مواد در بازه قیمتی متنوعی در بازار قرار دارند؛ به عنوان مثال، تشک‌های تخم مرغی اقتصادی بوده، تشک‌های سلولی قیمت متوسطی داشته و تشک‌های دیجیتال یا هوشمند گران‌تر هستند.

9. ضمانت و خدمات پس از فروش

بهتر است از مراکزی تشک مورد نظر خود را خریداری نمایید که محصولات آن دارای گارانتی، پشتیبانی فنی و خدمات پس از فروش معتبر باشند تا در صورت بروز هرگونه خرابی در پمپ یا آسیب دیدن تشک، دچار مشکل نشوید.

برای درمان زخم بستر چه باید کرد؟

درمان زخم بستر نیازمند مراقبت‌های تخصصی، تجهیزات مناسب و پیگیری مداوم است؛ زیرا در صورت بی‌توجهی، ممکن است زخم‌ها عمیق‌تر شده و خطر عفونت و آسیب به بافت‌های زیرین افزایش یابد. اگر به دنبال راهی مطمئن برای رسیدگی به زخم بستر عزیزان‌تان هستید، پیشنهاد ما مراجعه به جینا کلینیک است. در جینا کلینیک، تیمی از پرستاران و کارشناسان مجرب با استفاده از جدیدترین روش‌های درمانی، روند بهبود زخم بستر را به‌صورت حرفه‌ای و ایمن مدیریت می‌کنند.

همچنین این مجموعه با ارائه‌ی خدمات درمان زخم بستر در منزل تهران، امکان مراقبت تخصصی را بدون نیاز به جابجایی بیمار فراهم کرده و آرامش را به خانواده‌ها بازمی‌گرداند. درمان زخم بستر را به افراد حرفه‌ای بسپارید تا سلامت و کیفیت زندگی بیمار حفظ شود.