واکسن گارداسیل چیست؟ راهنمای جامع و کامل معرفی آن

ابتلا به ویروس HPV یکی از شایع‌ترین مشکلاتی است که بسیاری از افراد، بدون آنکه از آن مطلع باشند، ممکن است با آن مواجه شوند. این ویروس نه تنها عامل اصلی زگیل تناسلی است، بلکه نقش پررنگی در بروز برخی از سرطان‌های دستگاه تناسلی و نواحی دهانی–حلقی دارد. در این میان، واکسیناسیون به‌عنوان راهکاری موثر برای پیشگیری از عفونت‌های مرتبط با HPV شناخته شده است. اگر نمی‌دانید که واکسن گارداسیل چیست و چرا امروزه به عنوان یکی از مهمترین دستاوردهای پزشکی در پیشگیری از سرطان دهانه رحم و زگیل تناسلی معرفی می‌شود؟ و به دنبال پاسخ علمی، دقیق و در عین حال قابل درک به این پرسش‌ها هستید، در ادامه با ما همراه باشید.

واکسن گارداسیل چیست؟

واکسن گارداسیل (Gardasil) نوعی واکسن پیشگیری از ابتلا به برخی گونه‌های خطرناک ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) می‌باشد که بدن را در مقابل ابتلا به این ویروس مقاوم می‌سازد. این ویروس یکی از شایع‌ترین عفونت‌های مقاربتی در جهان است که ابتلا به آن می‎‌تواند منجر به بیماری‌های خطرناکی همچون موارد زیر شود:

• زگیل تناسلی
• سرطان دهانه رحم (سرویکس)
• سرطان واژن و فرج
• سرطان مقعد
• سرطان آلت تناسلی در آقایان
• سرطان ناجیه دهانی - حلقی (در مردان و زنان)

واکسن گارداسیل می‌تواند حتی در افرادی که قبلا به ویروس HPV مبتلا شده‌اند نیز می‌تواند در برابر سویه‌های دیگر ویروس محافظت ایجاد کند. باید توجه داشته باشید که واکسن تنها یک روش پیشگیری است، نه درمان!

انواع واکسن گارداسیل را بشناسید!

ویروس HPV بیش از 100 گونه‌ی مختلف دارد که تعداد کمی از آن‌ها خطرناک هستند و می‌توانند زگیل تناسلی و یا سرطان ایجاد کنند. به همین دلیل واکسن گارداسیل، گونه‌های خطرناک و بیماری‌زای این ویروس را پوشش می‌دهد. در ادامه انواع واکسن گارداسیل را معرفی می‌کنیم.

1. واکسن گارداسیل چهارگانه (Quadrivalent)

این واکسن برای پیشگیری از ابتلا به زگیل تناسلی و سرطان‌های دهانه رحم، واژن، فرج و مقعد است. واکسن گارداسیل چهارگانه اولین نسخه تایید شده این واکسن در جهان بود و می‌توان آن را برای دختران و پسران از 9 سال به بالا تزریق کرد. شاید برای شما نیز این سوال پیش آمده باشد که آیا زگیل تناسلی باعث سرطان می‌شود؟ برای پاسخ به این سوال می‌توان گفت که خود زگیل تناسلی عامل سرطان نمی‌شود، اما برخی از ویروس HPV می‌توانند چنین بیماری‌هایی ایجاد کنند. این واکسن سویه‌های زیر را از ویروس HPV پوشش می‌دهد:

• HPV نوع 6 و 11 (عامل 90 درصد زگیل‌های تناسلی)
• HPV نوع 16 و 18 (عامل 70 درصد سرطان‌های دهانه رحم)

2. واکسن گارداسیل نه‌گانه (Nonavalent)

واکسن گارداسیل نه‌گانه همه انواع واکسن گارداسیل چهارگانه به همراه 5 نوع دیگر ویروس را پوشش می‌دهد، به همین دلیل پیشگیری گسترده‌تری نسبت به انواع سرطان‌های ناشی از HPV ایجاد می‌کند. این واکسن می‌تواند 90 درصد در برابر سرطان دهانه رحم و زگیل تناسلی محافظت ایجاد کند. واکسن نه‌گانه، کامل‌ترین نسخه موجود در جهان جهت پیشگیری از این ویروس است که مورد تایید FDA و سازمان جهانی بهداشت (WHO) قرار گرفته است. سویه‌هایی که توسط این واکسن پوشش داده می‌شوند، شامل موارد زیر هستند:

• HPV نوع 6 و 11
• HPV نوع 16، 18، 31، 33، 45، 52 و 58

3. واکسن سرواریکس (Cervarix)

این واکسن تنها مخصوص زنان بوده و جهت پیشگیری از سرطان دهانه رحم تزریق می‌شود. واکسن سرواریکس در برابر زگیل تناسلی و سایر سرطان‌ها محافظت نداشته و به دلیل محدود بودن پوشش، کمتر از دو نوع دیگر واکسن توصیه می‌شود. این واکسن تنها در برابر سویه‌های 16 و 18 HPV محافظت ایجاد می‌کند که مهمترین عامل سرطان دهانه رحم هستند.

در ادامه جدولی برای شما آماده کرده‌ایم تا بتوانید به خوبی با این واکسن آشنا شوید.

واکسن گارداسیل در چه مواردی کاربرد دارد؟

واکسن گارداسیل یکی از کاربردی‌ترین واکسن‌های پیشگیرانه در حوزه سلامت جنسی است که می‌تواند از ابتلا به ویروس HPV و خطرات ابتلا به HPV جلوگیری کند. از جمله کاربردهای این واکسن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پیشگیری از عفونت با ویروس HPV
• پیشگیری از زگیل تناسلی
• پیشگیری از سرطان دهانه رحم
• پیشگیری از ابتلا به سرطان واژن و فرج
• پیشگیری از ابتلا به سرطان مقعد
• پیشگیری از ابتلا به سرطان آلت تناسلی
• پیشگیری از ابتلا به سرطان دهانی - حلقی
• پیشگیری عمومی و ایجاد ایمنی جمعی
• پیشگیری از عفونت مجدد یا آلودگی به سایر گونه‌های HPV

عوارض جانبی تزریق واکسن گارداسیل

واکسن گارداسیل به طور کلی ایمن بوده و عوارض خطرناکی به همراه ندارد. اما مانند هر واکسن دیگری به دلیل تحریک سیستم ایمنی بدن، می‌تواند عوارضی خفیف و گذرا برای فرد داشته باشد. در ادامه این عوارض را برای شما بیان می‌کنیم.

• احساس درد در محل تزریق
• قرمزی و تورم در محل تزریق
• تب خفیف (زیر 38.5 درجه)
• خستگی یا بی‌حالی
• سردرد
• تهوع یا ناراحتی معده
• سرگیجه یا غش

برخی عوارض نادر نیز وجود دارند که در صورت مشاهده هر یک از این عوارض فورا به پزشک مراجعه نمایید:

• بثورات پوستی یا کهیر
• تورم غدد لنفاوی
• درد عضلات یا مفاصل
• تب بالا
• واکنش آلرژی شدید (مانند تنگی نفس، تورم صورت یا گلو، ضربان قلب سریع)
• واکنش عصبی (مانند گزگز یا بی‌حسی)
• تشنج تب‌دار

آیا تزریق واکسن گارداسیل در بارداری امکان‌پذیر است؟

خیر، تزریق واکسن گارداسیل در دوران بارداری توصیه نمی‌شود. زیرا هنوز مطالعات کافی و کنترل شده بر روی زنان باردار جهت بررسی بی‌خطر بودن کامل این واکسن انجام نشده است. بنابراین تزریق آن در دوران بارداری ممنوع بوده و سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) و سازمان جهانی بهداشت توصیه می‌کنند که در صورت باردار شدن در بازه زمانی تزریق دوزهای واکسن، تزریق دوزهای بعدی را به تعویق بیندازید.

بهترین زمان برای تزریق واکسن گارداسیل

به طور کلی بهترین زمان تزریق واکسن گارداسیل، سنین 9 تا 14 سالگی و پیش از شروع فعالیت جنسی است. سیستم ایمنی افراد در این بازه سنی، پاسخ‌دهی بسیار بالایی دارد و می‌تواند بالاترین سطح ایمنی را فراهم کند.

توجه داشته باشید که تزریق واکسن در سنین بالاتر نیز توصیه می‌شود و تحقیقات جدید نشان می‌دهند که این واکسن تا سنین 45 سالگی می‌تواند ایمنی لازم را ایجاد کند. بنابراین، در هر سنی که هستید، حتما واکسن گارداسیل را تزریق کرده و بدن خود را در برابر این ویروس خطرناک ایمن نمایید.

مکانیسم اثر واکسن گارداسیل چگونه است؟

واکسن گارداسیل حاوی ویروس زنده یا کشته شده نیست، بلکه از ذرات شبه‌ویروسی (Virus-Like Particles یا VLPs) ساخته شده است که DNA نداشته و نمی‌تواند بیماری ایجاد کند. این ذرات تنها بخش خارجی ویروس و آنتی‌ژن‌های آن را تقلید می‎کنند تا بتوانند گلبول‌های سفید را برای مواجهه احتمالی با این ویروس در آینده آماده سازند.

آیا آقایان نیز می‌توانند واکسن گارداسیل تزریق کنند؟

بله؛ واکسن گارداسیل تنها برای دختران و زنان نیست. آقایان نیز باید این واکسن را تزریق نمایند تا در برابر این ویروس ایمنی کافی بدست آورند. سن مناسب و تعداد دوز لازم برای تزریق این واکسن در آقایان نیز کاملا مشابه زنان است. تزریق این واکسن در آقایان، علاوه بر پیشگیری از ابتلا به زگیل تناسلی و سرطان‌های مختلف، اقدامی مسئولانه و مفید برای سلامت فردی و جمعی می‌باشد.