پوست ما، بهعنوان بزرگترین عضو بدن، نقشی فراتر از ظاهر ایفا میکند؛ اما همین پوشش محافظ، در برابر برخی تغییرات جسمی آسیبپذیر است. یکی از این آسیبها، ترکهای پوستی یا استریا هستند؛ خطوطی باریک و موجدار که اغلب در اثر کشش بیش از حد یا ناگهانی پوست به وجود میآیند. افزایش یا کاهش وزن سریع، بارداری، رشد ناگهانی در نوجوانی، بدنسازی و حتی برخی بیماریهای هورمونی، از جمله دلایلی هستند که پوست را تحت فشار قرار داده و زمینهساز ایجاد این اسکارهای پوستی میشوند. در این مطلب، بهطور کامل با علل ایجاد ترکهای پوستی، نواحی شایع بروز آنها، تفاوت انواع ترک و روشهای خانگی و پزشکی برای درمان و کاهش آنها آشنا خواهید شد؛ تا بتوانید با اطلاعات بیشتر، بهترین تصمیم را برای مراقبت از پوست خود بگیرید.
ترک پوستی چیست؟
ترک پوستی یا استریا (Striae) که به آن استرچ مارک نیز گفته میشود، نوعی پارگی در لایه میانی پوست یا همان درم است که به شکل خطوط باریک، بلند و اغلب مواج بر روی سطح پوست آشکار میشود. این خطوط در ابتدا ممکن است به رنگ قرمز، صورتی یا بنفش دیده شوند، اما با گذر زمان به رنگ سفید یا نقرهای تغییر پیدا میکنند. ترکهای پوستی در واقع نوع اسکار پوستی کشیده هستند و زمانی به وجود میآیند که پوست تحت کشش شدید قرار گیرد، مانند دوران بارداری، افزایش یا کاهش وزن ناگهانی و یا دوران بلوغ که بدن به سرعت شروع به رشد میکند.
زمانی که پوست به دلایل مختلف دچار کشش شدید میشود، بافتهای الاستیک پوست توانایی هماهنگ شدن با این کشش سریع را نداشته و دچار پارگی میشوند. ترکهای پوستی مشکل خطرناکی محسوب نمیشوند و تهدیدی برای سلامت جسمی به شمار نمیروند، اما برای بسیاری از افراد از نظر زیبایی ظاهری ناراحت کننده بوده و همین امر موجب میشود که افراد به دنبال یک درمان موثر یا کاهش آن باشند.
آشنایی با عوامل ایجاد کننده ترک پوستی
همانطور که گفتیم، ترکهای پوستی زمانی ایجاد میشوند که پوست به صورت ناگهانی و بیش از حد کشیده شده و فیبرهای کلاژن و الاستین در لایه میانی پوست آسیب ببینند. این اتفاق معمولا در اثر تغییرات سریع در بدن رخ داده و عوامل مختلفی میتوانند باعث این تغییرات شوند. از جمله مهمترین عوامل ایجاد ترک پوستی، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- بارداری: در دوران بارداری، بهویژه در ماههای آخر، پوست شکم به سرعت کشیده میشود، به همین دلیل یکی از رایجترین دلایل بروز ترک پوستی در زنان است.
- افزایش یا کاهش وزن ناگهانی: تغییرات سریع در وزن بدن میتواند به بافتهای پیوندی پوست فشار وارد کند و باعث پارگی آنها شود.
- بلوغ و رشد سریع: در دوران نوجوانی، رشد سریع قد یا افزایش وزن میتواند منجر به ایجاد ترک در نواحی مانند رانها، باسن و سینهها شود.
- ورزشهای سنگین یا بدنسازی: افزایش سریع حجم عضلات بهویژه در بازوها، شانهها یا رانها ممکن است باعث کشش بیش از حد پوست و ایجاد ترک شود.
- ژنتیک: وراثت نقش مهمی در ایجاد ترکهای پوستی دارد. اگر والدین شما دچار ترک پوستی شدهاند، احتمال بروز آن در شما نیز بیشتر است.
- استفاده طولانیمدت از داروهای کورتونی (خوراکی یا موضعی): کورتونها تولید کلاژن را کاهش میدهند و پوست را نازکتر و آسیبپذیرتر میکنند.
- برخی بیماریها: اختلالات هورمونی مانند سندرم کوشینگ یا بیماری مارفان ممکن است باعث ضعف بافت همبند و ایجاد ترک در پوست شوند.
ترک پوستی در چه نواحی از بدن ایجاد میشود؟
ترکهای پوستی معمولاً در نواحی از بدن ظاهر میشوند که بیشتر در معرض کشش، تغییر حجم یا افزایش چربی قرار دارند. این ترکها ممکن است در ابتدا به رنگ صورتی یا قرمز باشند و سپس بهمرور سفید یا نقرهای شوند. در ادامه شایعترین نواحی بروز ترک پوستی را برای شما بیان میکنیم.
- شکم: یکی از رایجترین محلها، بهویژه در دوران بارداری یا در اثر افزایش وزن سریع.
- رانها و باسن: تغییرات هورمونی، رشد سریع در سنین نوجوانی یا ورزشهای قدرتی میتواند باعث ترک در این نواحی شود.
- سینهها: در دوران بلوغ، بارداری یا در اثر استفاده از داروهای هورمونی، ترکهایی ممکن است روی سینهها ظاهر شوند.
- بازوها (بهخصوص پشت بازو): افزایش توده عضلانی یا تغییر وزن میتواند پوست این ناحیه را تحت فشار قرار دهد.
- کمر و پهلوها: افرادی که دچار افزایش یا کاهش وزن شدید هستند، معمولاً در این بخشها نیز دچار ترک پوستی میشوند.
- زیر بغل و پشت زانوها: این مناطق هم ممکن است در اثر رشد سریع یا تغییرات پوستی تحت تاثیر قرار بگیرند، اگرچه شیوع آنها کمتر است.
در بسیاری از افراد، این ترکها به مرور زمان کمرنگتر میشوند، اما به طور کامل از بین نمیروند مگر با درمانهای تخصصی. شناخت محلهای رایج ترک پوستی، به پیشگیری و درمان بهموقع کمک میکند.
انواع ترکهای پوستی و تفاوتهای آنها
ترکهای پوستی یا استرچ مارکها بسته به مرحله شکلگیری، رنگ و عمق آسیب پوستی به چند نوع مختلف تقسیم میشوند. شناخت این تفاوتها برای انتخاب روش درمانی مناسب اهمیت زیادی دارد. در ادامه با انواع رایج ترک پوستی و تفاوتهای آنها آشنا شوید.
1. انواع استریا بر اساس علت ایجاد
- استریای ناشی از بارداری (Striae Gravidarum): شایعترین نوع استریا است که در دوران بارداری به دلیل کشیدگی پوست شکم، سینهها و رانها ایجاد میشود. هورمونهایی که در دوران بارداری ترشح میشوند، مانند کورتیزول نیز در کاهش کلاژن و الاستین پوست نقش دارند.
- استریای نوجوانی (Striae Pubertalis): این استریا در دوران بلوغ به دلیل رشد سریع بدن، افزایش وزن یا جهش قدی ایجاد میشود. معمولا در رانها، باسن، کمر و سینه قابل مشاهده است.
- استریای ناشی از افزایش یا کاهش وزن شدید (Striae Distensae): این نوع ترک پوستی در افرادی ایجاد میشود که به سرعت چاق یا لاغر میشوند (مثلا پس از رژیمهای سخت یا جراحی چاقی) ظاهر میشود.
- استریای ناشی از بدنسازی (Striae Gymnica): در ورزشکاران و بدنسازانی که حجم عضلات آنها به سرعت افزایش مییابد، ترکهای پوستی در نواحی مانند شانهها، بازوها و رانها قابل مشاهده هستند.
- استریای ناشی از مصرف کورتون (Striae Corticis): مصرف طولانیمدت کورتونهای موضعی یا خوراکی باعث نازک شدن پوست و ایجاد ترکهای بنفش یا قرمز میشود. ترکهای پوستی ناشی از مصرف کورتون معمولا در شکم، زیر بغل و کشاله ران مشاهده میشوند.
2. انواع استریا بر اساس رنگ و مرحله تکامل
- استریای قرمز (Striae Rubra):
- مرحله اولیه استریا که ترکها به رنگ صورتی، قرمز یا بنفش هستند.
- به دلیل التهاب و پارگی عروق خونی زیر پوست ایجاد میشود.
- درمان در این مرحله موثرتر است.
- استریای سفید (Striae Alba):
- مرحله پیشرفته استریا که ترکها به رنگ سفید یا نقرهای تبدیل شدهاند.
- به دلیل از بین رفتن عروق خونی و تشکیل بافت اسکار، درمان سختتر است.
3. انواع استریا بر اساس محل ایجاد
- شکم و پهلوها (بارداری، چاقی)
- رانها و باسن (رشد نوجوانی، افزایش وزن)
- سینهها (بارداری، تغییرات هورمونی)
- بازوها و شانهها (بدنسازی)
- کمر (رشد سریع در نوجوانی)
چگونه میتوان ترکهای پوستی را درمان نمود؟
ترکهای پوستی اگرچه بهطور کامل قابل حذف نیستند، اما با روشهای مختلفی میتوان آنها را کمرنگتر، محوتر و کمتر قابلدید کرد. انتخاب روش مناسب، به سن ترکها، رنگ آنها، محل ایجاد، نوع پوست و بودجه فرد بستگی دارد. در ادامه با مؤثرترین روشهای درمان ترک پوستی آشنا میشوید.
1. درمانهای خانگی و مراقبتی
- مرطوبسازی روزانه: برای جلوگیری از خشکی استریا، بهتر است از کرمهای مرطوب کننده بدون عطر و الکل استفاده کنید. کرمهایی که آلوئهورا یا پانتنول دارند، به التیام و آبرسانی پوست کمک میکنند.
- کرمهای حاوی رتینوئید (Retinoid): این ترکیبات (مثل رتینول یا ترتینوئین) به تحریک تولید کلاژن و بهبود ظاهر ترکهای تازه کمک میکنند. توجه داشته باشید که این درمان در دوران بارداری ممنوع است.
- ویتامین E و C: استفاده از سرمها یا کرمهای حاوی این ویتامینها ممکن است به بازسازی بافت پوست کمک کند.
-
درمانهای پزشکی و تخصصی
- لیزر درمانی (Fractional Laser): تحریک لایههای عمقی پوست برای تولید کلاژن و ترمیم آسیب. روش موثری برای ترکهای سفید و قدیمی است.
- میکرونیدلینگ: ایجاد سوراخهای بسیار ریز روی پوست برای تحریک تولید کلاژن. معمولاً در چند جلسه انجام میشود و نتایج قابل قبولی دارد.
- مزوتراپی: تزریق مستقیم ترکیبات مفید (مانند ویتامینها، آنزیمها و داروها) به لایههای میانی پوست برای کمک به ترمیم بافت.
- لایهبرداری شیمیایی (Peeling): استفاده از اسیدهای ضعیف برای لایهبرداری پوست و تحریک سلولسازی. بیشتر برای ترکهای سطحی کاربرد دارد.
- میکرودرم ابریژن: نوعی لایهبرداری فیزیکی با کمک دستگاه است که به بهبود بافت پوست کمک میکند.
-
درمانهای ترکیبی
در بسیاری از موارد، پزشک برای رسیدن به نتیجه بهتر، ترکیبی از روشهای مختلف مانند لیزر + مزوتراپی یا رتینول + میکرونیدلینگ را تجویز میکند.
نکته مهم: هیچ درمانی تضمینی برای حذف 100% ترک پوستی ندارد. اما با پیگیری منظم و انتخاب روش مناسب، میتوان شدت و وضوح ترکها را به میزان قابل توجهی کاهش داد.
جینا کلینیک، بهترین مرکز درمان ترکهای پوستی
اگر به دنبال مرکزی تخصصی و مطمئن برای درمان ترکهای پوستی هستید، جینا کلینیک یکی از بهترین گزینهها برای شماست. این کلینیک با بهرهگیری از تجهیزات پیشرفته، کادر درمانی حرفهای و روشهای نوین درمانی، توانسته نتایج چشمگیری در کاهش و بهبود ترکهای پوستی برای مراجعین خود به ارمغان بیاورد.
چرا جینا کلینیک را برای درمان ترکهای پوستی انتخاب کنیم؟
- ارائه جدیدترین روشهای درمانی
- پزشکان مجرب و متخصص پوست
- مشاوره تخصصی پیش از درمان
- محیطی کاملاً بهداشتی و مدرن
- نتایج قابل مشاهده در کوتاهمدت
ترکهای پوستی دیگر دلیلی برای نگرانی نیستند. اگر از ظاهر ترکهای پوستی خود ناراضی هستید و به دنبال روشی ایمن و موثر برای درمان آنها هستید، جینا کلینیک با تجربه موفق در این زمینه، همراه شما خواهد بود. برای مشاوره و تعیین وقت، میتوانید با جینا کلینیک تماس بگیرید و نوبت رزرو کنید.
آیا ترکهای پوستی خطرناک هستند؟
خیر، ترکهای پوستی از نظر پزشکی خطرناک نیستند و تهدیدی برای سلامت جسمی فرد محسوب نمیشوند. این ترکها نوعی آسیب در لایه میانی پوست (درم) هستند که معمولاً در اثر کشش بیش از حد پوست و پارگی الیاف کلاژن و الاستین ایجاد میشوند. گرچه ممکن است از نظر ظاهری برای برخی افراد ناخوشایند و آزاردهنده باشد، اما به دلیل اثر منفی بر ظاهر پوست و اعتماد به نفس فرد، بسیاری از افراد به دنبال راههایی برای کاهش یا درمان ظاهری آنها هستند.
رابطه کاهش یا افزایش وزن با ترکهای پوستی
تغییرات ناگهانی در وزن بدن، یکی از اصلیترین دلایل ایجاد ترکهای پوستی یا استریا هستند. چه افزایش وزن باشد، چه کاهش وزن، اگر این تغییر بهصورت سریع اتفاق بیفتند، پوست زمان کافی برای تطابق با حجم جدید بدن را نخواهد داشت و در نتیجه بافتهای کشسانی در لایه میانی پوست دچار پارگی میشوند.
چطور از ترک پوستی در زمان تغییر وزن جلوگیری کنیم؟
- افزایش یا کاهش وزن بهصورت تدریجی
- استفاده از مرطوبکنندهها و روغنهای مغذی
- نوشیدن آب کافی و حفظ رطوبت پوست
- تغذیه مناسب برای تقویت کلاژنسازی (مثل مصرف ویتامین C، E و پروتئین)
- ورزش منظم برای جلوگیری از شل شدن پوست هنگام کاهش وزن
آیا ترکهای پوستی به طور کامل درمان میشوند؟
پاسخ کوتاه این است: خیر، ترکهای پوستی معمولا بهطور کامل از بین نمیروند، اما میتوان آنها را تا حد زیادی کمرنگتر، نازکتر و کمتر قابلدید کرد. ترک پوستی در واقع نوعی پارگی در لایه میانی پوست (درم) است. از آنجایی که این لایه در عمق پوست قرار دارد و بافت آن مثل اپیدرم (لایه سطحی) بازسازی نمیشود، حذف کامل این ترکها حتی با روشهای پزشکی پیشرفته بسیار دشوار است. اما خبر خوب این است که با استفاده از روشهای نوین درمانی، میتوان ظاهر این ترکها را بهطور چشمگیری بهبود داد به طوری که بسیاری از افراد دیگر متوجه آنها نمیشوند.
چه زمانی باید برای درمان ترک پوستی به پزشک مراجعه نمود؟
در بسیاری از موارد، ترکهای پوستی صرفا یک مسئلهی زیبایی هستند و خطر پزشکی ندارند. با این حال، در برخی شرایط بهتر است به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید تا ارزیابی دقیقتری انجام شود و بهترین روش درمانی برای شما انتخاب گردد. اما در صورتی که ترکهای پوستی شما شرایط زیر را دارند بهتر است به پزشک مراجعه نمایید:
- زمانی که ترکها تازه و قرمز یا بنفش هستند
- اگر ترکها گسترش یافته یا زیاد شده باشند
- در صورت وجود خارش، سوزش یا التهاب در ناحیه ترکها
- اگر ظاهر ترکها باعث کاهش اعتماد به نفس شما شدهاند
- پس از دوران بارداری و زایمان