جای زخم یا اسکار پوستی، یادگار آسیبهای پوستی است که گاهی نهتنها ظاهر ما را تحت تأثیر قرار میدهد، بلکه اعتماد به نفسمان را نیز کاهش میدهد. از سوختگیها و بریدگیهای قدیمی گرفته تا اثرات باقیمانده از جراحی یا جوشهای شدید، اسکارها میتوانند برای بسیاری از افراد آزاردهنده باشند. به طور کلی روشهای نوینی برای درمان این عارضه پوستی معرفی شدهاند که در بین آنها، درمان اسکار به روش کرایوسرجری یا سرما درمانی به دلیل اثربخشی بالا، دوران نقاهت کوتاه و هزینه مناسب، توجه زیادی را به خود جلب کرده است. این روش با استفاده از سرمای کنترلشده، سلولهای بافت اسکار را تخریب کرده و به پوست کمک میکند تا بهمرور ترمیم شود و ظاهری هموارتر پیدا کند.
در این مقاله به زبان ساده توضیح میدهیم که کرایوسرجری چیست، چگونه عمل میکند، برای چه نوع اسکارهایی مناسب است، چه مزایا و مراقبتهایی دارد و چه کسانی کاندیدای مناسبی برای این روش نیستند. اگر به دنبال راهی کمعارضه و مؤثر برای درمان جای زخم خود هستید، این مطلب را از دست ندهید.
کرایوسرجری یا سرمادرمانی چیست؟
کرایوسرجری (Cryosurgery) یا همان سرمادرمانی، نوعی روش درمانی است که در آن از دمای بسیار پایین برای منجمد کردن و از بین بردن سلولهای غیرطبیعی یا آسیب دیده بدن استفاده میشود. در این روش معمولا از گازهایی مانند نیتروژن مایع یا دی اکسید کربن استفاده میشود تا ناحیه مورد نظر به سرعت منجمد شود.
در این روش سرمای شدید باعث میشود که آب داخل سلولها یخ بزند و کریستالهای یخ تشکیل شوند. این کریستالها به دیواره سلول آسیب زده و در نتیجه سلول از بین میرود. با گذشت زمان، بافت منجمد شده خشک و پوسته پوسته میشود و از بین میرود تا جای آن بافت سالم رشد کند.
چرا از کرایوسرجری برای درمان اسکار استفاده میشود؟
کرایوسرجری یکی از روشهای موثر و کم تهاجم برای کاهش و درمان اسکارهای ضخیم و برجسته، به ویژه اسکارهای کلوئیدی و هیپرتروفیک است. در این روش، با استفاده از سرمای شدید، سلولهای اضافه یا غیرطبیعی را در بافت اسکار از بین برده و زمینه را برای بازسازی پوست سالم فراهم میکنند. از مهمترین دلایلی که از کرایوسرجری برای درمان اسکار استفاده میشود، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- اثرگذاری روی اسکارهای برجسته: کرایوسرجری به طور خاص بر روی اسکارهایی که برجسته، ضخیم و فراتر از سطح هستند اثربخش بوده و میتواند حجم و ارتفاع اسکار را کاهش دهد.
- روش کمتهاجم و غیرجراحی: این روش نیازی به جراحی یا بخیه ندارد و معمولا بدون بیهوشی عمومی انجام میشود. همین ویژگی باعث شده است که دوره نقاهت کوتاهتری داشته باشد.
- تحریک بازسازی پوست: انجماد باعث از بین رفتن سلولهای آسیب دیده و تحریک فرایند طبیعی بازسازی پوست میشود؛ در نتیجه، اسکار نرمتر، صافتر و کمرنگتر خواهد شد.
- قابل تکرار بودن درمان: این روش را میتوان چندین بار و به صورت مرحبهای انجام داد تا نتیجه بهتری حاصل شود، بدون اینکه به پوست اطراف آسیب جدی وارد کند.
- مناسب برای افرادی که به سایر درمانها پاسخ ندادهاند: در مواردی که اسکار به درمانهای دیگر مانند کرم موضعی یا تزریق کورتون پاسخ نمیدهد، کرایوسرجری گزینه بسیار مناسبی است.
مراحل انجام کرایوسرجری برای درمان اسکار
درمان اسکار با روش کرایوسرجری، معمولا به صورت سرپایی و در کلینیکهای تخصصی پوست انجام میشود. این روش ساده و نسبتا سریع است، اما نیاز به دقت پزشک و مراقبتهای خاص دارد. به طور کل مراحل این روش درمانی به صورت زیر هستند:
- بررسی اولیه و انتخاب بیمار مناسب: پیش از شروع درمان، پزشک باید نوع اسکار، محل آن و وضعیت عمومی پوست را بررسی نماید. در این مرحله مشخص میشود که آیا کرایوسرجری بهترین روش برای بیمار است یا خیر.
- آماده سازی محل درمان: محل اسکار باید با محلول ضدعفونیکننده تمیز شود و در صورت نیاز، ناحیه مورد نظر را با کرم بیحسی یا تزریق، بیحس نمود.
- انجام کرایوسرجری: پزشک از یک ابزار تخصصی مانند کرایوگان یا پروب استفاده میکند تا نیتروژن مایع را مستقیم بر روی اسکار اعمال کند.
- پایان درمان و محافظت از ناحیه: پس از اتمام درمان، محل مورد نظر ممکن است کمی متورم، قرمز یا دچار تاول شود. در برخی موارد ممکن است پانسمان بر روی ناحیه درمان گذاشته شود و یا پزشک کرم مخصوصی تجویز کند.
- مراقبتهای بعد از درمان: بیمار باید تا چند روز از تماس مستقیم با آب، نور خورشید یا مواد آرایشی در محل درمان پرهیز کند.
برای درمان اسکار به روش کرایوسرجری به کجا مراجعه نماییم؟
اگر به دنبال یک مرکز معتبر و تخصصی برای درمان اسکارهای پوستی با روش کرایوسرجری هستید، جینا کلینیک یکی از بهترین گزینهها در این زمینه است. جینا کلینیک با بهرهگیری از تجهیزات به روز، پزشکان متخصص پوست و تجربه گسترده در زمینه درمان انواع اسکار، خدمات سرمادرمانی را با بالاترین استانداردها ارائه میدهد. در این مرکز، ابتدا نوع اسکار شما به صورت تخصصی بررسی شده و سپس بهترین روش درمانی، متناسب با وضعیت پوست شما انتخاب میشود.
اگر به دنبال درمانی موثر، ایمن و تخصصی برای اسکارهای برجسته یا قدیمی خود هستید، جینا کلینیک میتواند شما را یک گام به زیبایی طبیعیتر و پوستی صافتر نزدیک کند. برای دریافت مشاوره و تعیین وقت، میتوانید با این کلینیک تماس بگیرید.
کرایوسرجری برای چه نوع اسکارهایی موثر است؟
این روش برای برخی از انواع خاصی از اسکار مناسب است که ادامه اسکارهایی که به کرایوسرجری پاسخ خوبی میدهند را به شما معرفی میکنیم.
1. اسکارهای کلوئیدی (Keloid Scars)
کلوئیدها در واقع اسکارهایی هستند که بیش از حد رشد کرده و از محدوده زخم اولیه فراتر میروند. این نوع مناسبترین گزینه برای کرایوسرجری محسوب میشوند. این اسکارها معمولا ضخیم، براق، قرمز یا بنفش رنگ بوده و گاهی همراه با خارش یا درد میباشند. کرایوسرجری با انجماد بافت کلوئیدی میتواند باعث کوچک شدن و صاف شدن آن شود.
2. اسکارهای هیپرتروفیک (Hypertrophic Scars)
این اسکار نیز مانند کلوئید برجسته است، اما محدود به ناحیه زخم اولیه باقی میماند. این اسکار در اغلب موارد در نتیجه زخمهای عمیق، سوختگیها یا جراحیها به وجود میآید. اسکار هایپرتروفیک پاسخ خوبی به کرایوسرجری میدهد و یا این روش میتوان اندازه و برجستگی آن را کاهش داد و ظاهر آن را بهبود بخشید.
مزایا درمان اسکار با کرایوسرجری
درمان اسکار با کرایوسرجری یا سرما درمانی، به دلیل اثرگذاری بالا و تهاجم کم، در سالهای اخیر توجه بسیاری از متخصصان پوست را به خود جلب کرده است. این روش مزایای بسیاری دارد که در ادامه به آنها اشاره میکنیم:
- کاهش چشمگیر برجستگی اسکار: کرایوسرجری به ویژه برای اسکارهای کلوئیدی و هیپرتروفیک موثر است و میتواند اندازه و ضخامت آنها را به مرور کاهش دهد، تا جای زخم صافتر و کمتر قابل توجه شود.
- روشی غیرجراحی و کمتهاجم: در این روش خبری از برش، بخیه یا خونریزی نیست. درمان بهصورت سرپایی و معمولاً بدون نیاز به بیهوشی عمومی انجام میشود.
- تحریک بازسازی طبیعی پوست: با انجماد بافت آسیبدیده، بدن بهطور طبیعی فرآیند ترمیم و بازسازی پوست را آغاز میکند. نتیجه آن، پوستی هموارتر و سالمتر خواهد بود.
- دوره نقاهت کوتاه و بدون نیاز به بستری: در بیشتر موارد، فرد میتواند بلافاصله به فعالیتهای روزمره خود بازگردد. عوارض موقتی و خفیف مانند قرمزی یا پوستهریزی، طی چند روز بهبود مییابند.
- قابل ترکیب با سایر روشهای درمانی: در صورت نیاز، میتوان کرایوسرجری را با روشهایی مثل تزریق کورتون، لیزر یا پانسمانهای فشاری ترکیب کرد تا اثر درمانی قویتری حاصل شود.
- مناسب برای انواع پوست: این روش برای اغلب تیپهای پوستی (روشن تا تیره) قابل استفاده است، بهخصوص اگر با دقت توسط پزشک با تجربه انجام شود.
- قابل تکرار بودن درمان: در صورت لزوم، کرایوسرجری را میتوان در چندین جلسه تکرار کرد تا نتیجه مطلوب حاصل شود، بدون اینکه آسیب جدی به پوست وارد شود.
در مجموع، کرایوسرجری یک گزینه مؤثر، ایمن و مقرونبهصرفه برای کاهش و درمان اسکارهای برجسته بهشمار میآید. با مراجعه به مراکز تخصصی مانند جینا کلینیک، میتوانید از این روش تحت نظر پزشک متخصص بهرهمند شوید و به پوستی صافتر و یکنواختتر دست یابید.
کرایوسرجری اسکار چه عوارضی میتواند به همراه داشته باشد؟
به طور کلی کرایوسرجری یک روش کمتهاجم و نسبتاً ایمن برای درمان اسکارهای کلوئیدی و هیپرتروفیک است، اما مانند هر روش درمانی دیگر، ممکن است با عوارض متعددی همراه باشد. آشنایی با این عوارض به بیمار کمک میکند تا تصمیم آگاهانهتری بگیرد و در صورت بروز مشکل، سریعتر اقدام کند.
- قرمزی، تورم و التهاب موضعی: در ساعات یا روزهای ابتدایی پس از درمان، قرمزی و تورم در ناحیه مورد نظر طبیعی است. این حالت معمولاً طی چند روز فروکش میکند.
- ایجاد تاول یا پوستهریزی: سرما ممکن است باعث ایجاد تاول یا پوسته پوسته شدن سطح پوست شود. در اغلب موارد، این حالت موقتی است و بدون نیاز به درمان خاصی بهبود مییابد.
- تغییر رنگ پوست (Hypopigmentation یا Hyperpigmentation): پس از کرایوسرجری، ممکن است پوست در محل درمان روشنتر (کاهش رنگدانه) یا تیرهتر (افزایش رنگدانه) شود. این موضوع بهویژه در افراد با پوست تیرهتر بیشتر دیده میشود و ممکن است چند ماه باقی بماند.
- احساس درد یا سوزش خفیف: بعضی افراد ممکن است تا چند ساعت یا چند روز احساس درد، سوزش یا خارش در محل درمان داشته باشند که معمولاً با داروهای ساده مانند استامینوفن یا پمادهای موضعی کنترل میشود.
- خطر عفونت (نادر): اگر محل درمان بهدرستی تمیز و مراقبت نشود، ممکن است دچار عفونت شود. رعایت بهداشت و دستورات پزشک از این عارضه جلوگیری میکند.
- احتمال باقی ماندن جای زخم جدید: در موارد نادر، اگر کرایوسرجری بهصورت عمیق یا غیراستاندارد انجام شود، ممکن است جای زخم جدیدی بهجا بگذارد، بهخصوص در افرادی که سابقه اسکارهای بدشکل دارند.
- نیاز به چند جلسه درمان: گاهی نتیجه کامل با یک جلسه بهدست نمیآید و بیمار ممکن است نیاز به چندین جلسه درمان با فواصل زمانی مشخص داشته باشد.
مراقبتهای لازم پس از کرایوسرجری اسکار
مراقبت صحیح پس از انجام کرایوسرجری اسکار پوستی، نقش بسیار مهمی در پیشگیری از عوارض احتمالی و تسریع روند بهبود پوست دارد. با توجه به این موضوع، در ادامه مهمترین نکات مراقبتی پس از این روش درمانی را برای شما بیان میکنیم تا به خوبی با این نکات آشنا شوید:
- تا چند روز اول محل درمان را کاملا خشک و تمیز نگه دارید و برای پاکسازی میتوانید از سرم فیزیولوژی یا آب جوشیده سرد شده نیز استفاده کنید.
- در صورت بروز تاول پس از درمان، از دستکاری یا ترکاندن آن بپرهیزید. در صورت پاره شدن تاول، محل آن را با گاز استریل تمیز کرده و روی آن پانسمان بگذارید.
- معمولا پس از کرایوسرجری، پزشک پماد آنتی بیوتیک یا ترمیم کننده تجویز میکند که استفاده منظم از این پمادها، میتواند از بروز عفونت پیشگیری کند.
- از قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید خودداری نمایید و از ضدآفتاب با SPF بالا به صورت روزانه استفاده کنید؛ حتی در روزهای ابری.
- تا زمانی که پوست کاملا بهبود پیدا نکرده است، از استعمال مواد تحریک کننده مانند محصولات لایه بردار، عطر، ادکلن، الکل و یا مواد آرایشی بر روی ناحیه درمان شده خودداری کنید.
- ممکن است در طور ترمیم پوست، خارش احساس شود. در این شرایط از خاراندن یا مالش شدید ناحیه درمان شده بپرهیزید تا دچار زخم نشود.
- از انجام ورزش سنگین یا فعالیتهایی که تعریق شما را افزایش دهند، تا 48 ساعت پس از سرمادرمانی بپرهیزید.
چه کسانی گزینه مناسبی برای کرایوسرجری نیستند؟
با وجود اینکه کرایوسرجری یک روش ایمن، کم تهاجمی و موثر برای درمان برخی از اسکارها محسوب میشود، اما برای همه افراد مناسب نیست. این در برخی شرایط پزشکی و پوستی، میتواند ریسک عوارض را بالا ببرد یا نتیجه درمان را تحت تاثیر قرار دهد. افرادی که کاندید مناسبی برای کرایوسرجری نیستند شامل موارد زیر میشوند:
- افرادی که به بیماریهای زمینهای کنترل نشده مانند دیابت، اختلالات انعقاد خون یا بیماریهای خود ایمنی فعال دچار هستند.
- افرادی که پوست بسیار تیرهای دارند.
- زنانی که باردار هستند.
- افرادی که سابقه ایجاد تاولهای شدید یا واکنش پوستی به سرما دارند.
- افرادی که به عفونت فعال یا زخم باز در محل درمان دچار هستند.
- افرادی که مستعد تشکیل اسکارهای برجستهتر و شدیدتر هستند.
- کودکانی که سن کمی دارند.